آلکساندر سولژنیتسین که بود؟!

اَلکساندر ایسایِویچ سولژنیتسین (به روسی: Алекса́ндр Иса́евич Солжени́цын) زاده ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ - درگذشته ۳ اوت ۲۰۰۸ نویسنده سرشناس اهل روسیه و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۷۰ بود. وی بخاطر افشای جنایات ژوزف استالین در رمان‌هایش، بیست سال را در تبعید گذراند. برای آشنایی بیشتر با آلکساندر سولژنیتسین این پست را تا انتها بخوانید.

کتاب‌های مجمع‌الجزایر گولاگ و یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ از آثار آلکساندر سولژنیتسین هستند. از ویژگی‌های سولژنیتسین، بیان ناخشنودی و انتقادهای او از ساختار اداری نادرست و وجود فساد اداری و ندانم‌کاری در میان مقامات بالادست شوروی و بی‌اعتنایی آنان به همه است. این نویسنده در آثار ادبی‌اش با بهره‌گیری از تجربه‌های زیسته خود، تاریخ سیاسی سده بیستم کشورش، به ویژه سازوکار سرکوب سازمان‌یافته را روایت می‌کند. این موجب شده برخی او را «خائن» و برخی دیگر او را «پیامبر» بنامند. الکساندر سولژنیتسین ۱۱ دسامبر ۱۹۱۸ در شهر کیسلوفودسک واقع در قفقاز شمالی و در یک خانواده متوسط چشم به جهان گشود..

پدرش که داوطلبانه به جبهه‌های جنگ جهانی اول رفته بود در ژوئن ۱۹۱۸، یعنی چند ماه پیش از آنکه او به دنیا بیاید در بازگشت از جبهه در یک تصادف شدیداً زخمی شد و درگذشت. الکساندر تا شش سالگی نزد خانواده مادرش سپرده شد. زیرا مادرش در شهر روستوف به عنوان منشی مشغول به کار بود. الکساندر سولژنیتسین با این که از همان نوجوانی به ادبیات علاقه داشت، اما تصمیم گرفت که در دانشگاه روستوف (دانشگاه فدرال جنوبی) در رشته ریاضیات و فیزیک تحصیل کند. او با این حال، همزمان به صورت مکاتبه‌ای در زمینه ادبیات و فلسفه آموزش می‌دید و در کلاس‌های زبان انگلیسی و زبان لاتین نیز ثبت نام کرد.

در همین دوران بود که تحت تأثیر فضای کمونیستی حاکم، سولژنیتسین هم طرفدار این ایدئولوژی شد. در ۱۹۳۶ با ناتالیا ریچتوفسکایا که یک دانشجوی شیمی بود آشنا شد و چهار سال بعد در ۲۷ آوریل ۱۹۴۰ با او ازدواج کرد. سولژنیتسین در ژوئن همان سال تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان رساند و به مسکو رفت تا امتحانات پایانی رشته ادبیات را نیز بگذراند. دقیقاً در همین روزها بود که آلمان نازی به شوروی اعلان جنگ کرد. با آغاز جنگ جهانی دوم، سولژنیتسین به ارتش سرخ پیوست و یک سال بعد با درخواست خودش به یک مدرسه نظامی رفت.

او در ارتش مدارج نظامی را طی کرد و در جنگ جهانی دوم به عنوان افسر توپخانه در ارتش اتحاد جماهیر شوروی خدمت کرد و در ۱۹۴۴ نشان «ستاره سرخ» گرفت. اما در فوریه ۱۹۴۵ به خاطر نوشتن نامه‌ای در انتقاد از ژوزف استالین مورد غضب قرار گرفت و از طرف بخش ضدجاسوسی ارتش سرخ بازداشت شد. او در یکی از این نامه‌ها نوشته بود که استالین - که از سوی رسانه‌های رسمی «دوست تمام سربازان» خوانده می‌شد - با پاکسازی‌هایی که انجام داده، تیشه به ریشه ارتش زده‌است. علاوه بر سولژنیتسین، گیرنده این نامه هم بازداشت شد و هر دو به تشکیل یک سازمان «ضدانقلابی» متهم شدند. با همین اتهام سولژنیتسین در تابستان ۱۹۴۵ به هشت سال زندان در اردوگاه کار اجباری (گولاگ) محکوم شد.

در ۱۹۵۲ ناتالیا ریچتوفسکایا که از سوی دولت همسر «دشمن مردم» خوانده می‌شد، برای اینکه بتواند شغلی پیدا کند از سولژنیتسین طلاق گرفت. الکساندر سولژنیتسین پس از گذراندن هشت سال زندانی در گولاگ‌های استالین در فوریه ۱۹۵۳ چند هفته پیش از مرگ استالین، از اردوگاه خارج شد. اما برای گذراندن «تبعید ابد» به قزاقستان فرستاده شد. در آنجا به خاطر ابتلا به سرطان معده که در اردوگاه به آن مبتلا شده بود مورد درمان قرار گرفت. پس از تجدیدنظر در مجازاتش، در ۱۹۵۶ در شهر ریازان در دویست کیلومتری جنوب مسکو ساکن شد و به آموزش فیزیک پرداخت.