چرا مردم سلیقه‌ متفاوتی در موسیقی دارند؟

وقتی رادیو را روشن می‌کنید آهنگ‌هایی پخش می‌شوند که شاید بعضی‌شان مورد علاقه شما باشند و البته بعضی نه. اما همان قطعاتی که برای شما جالب نیستند نیز معمولا طرفدارانی دارند. شاید از موسیقی سنتی لذت نبرید اما احتمالا پدر و مادرتان عاشق آن باشند چرا که با شنیدن آن بزرگ شده‌اند. این موسیقی در گوش آنها طنینی آشنا و آرامش‌بخش دارد. وقتی پا به سن بگذارید احتمالا شما نیز به موسیقی محبوب دوران گذشته خود عشق خواهید ورزید.

به عنوان یک استاد آموزش موسیقی که در حوزه روانشناسی موسیقی نیز دستی بر آتش دارم، زمان زیادی را صرف اندیشیدن درباره سلیقه موسیقیایی و نحوه نفوذ موسیقی در ذهن انسان کرده‌ام. برخی آهنگسازان قطعاتی می‌سازند که نزد نسل‌های متعدد محبوبیت می‌یابند. قطعه True Colors یک نمونه از چنین آهنگ‌هایی است که بارها توسط هنرمندان مختلف بازسازی شده است. نسخه اصلی این قطعه سال ۱۹۸۶ توسط «سیندی لاپر» ساخته و منتشر شد. ۱۰ سال بعد شرکت دیزنی از آن در یکی از مجموعه‌هایش استفاده کرد. ۱۰ سال پس از آن دوباره آن را در فیلم سینمایی Trolls شنیدیم. امروز اگر در اینترنت چرخی بزنید هزاران کاور مختلف از این ترانه را خواهید یافت.

چه باعث می‌شود که این ترانه بعد از این همه سال برای بسیاری از مردم گوش‌نواز باشد اما خیلی از ترانه‌های دیگر نه؟ چرا مردم سلایق عمیقا متفاوتی در گوش دادن به موسیقی دارند و در عین حال برخی قطعات موسیقی می‌توانند مردمی با پیشینه‌های متفاوت از نسل‌های مختلف را با یکدیگر متحد کنند؟ پژوهشگران به بررسی نحوه عملکرد موسیقی در ذهن انسان پرداخته‌اند. آنها معتقدند که مردم قطعاتی با پیچش‌ها و غمزه‌های غیرمنتظره را می‌پسندند که گاهی‌اوقات واکنش‌ها یا لرزش‌های لذت‌آور بدنی را به وجود می‌آورند. این یافته‌ها حکایت از این دارد که انسان به این علت موسیقی را در طول تاریخ آفریده و به آن گوش داده است که امری لذت‌بخش و پاداش‌دهنده است.

عواطف و شخصیت: برخی پژوهشگران بر این باورند که مردم در حین گوش سپردن به موسیقی برخی عواطف خاص را تجربه می‌کنند یا براساس تجربه احساسی مطلوب نظر خود یک قطعه موسیقیایی را برمی‌گزینند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ انجام شده است که می‌گوید سلیقه انتخاب موسیقی می‌تواند نمایانگر عواطف و احساساتی باشد که فرد هنگام گوش سپردن به موسیقی صرف‌نظر از سلیقه‌ای که دارد تجربه می‌کند. برخی افراد نسبت به موسیقی لطیف و آرامش‌بخش واکنش نشان می‌دهند. عواطف سایر افراد ممکن است با گوش سپردن به موسیقی کلاسیک تحریک شود. برخی نیز شاید در موقع شنیدن موسیقی محلی یا پاپ از خود واکنش عاطفی بروز بدهند. سلیقه در انتخاب یا علاقه به شنیدن یک سبک خاص از موسیقی می‌تواند به زمان یا مکانی برگردد که نخستین بار فرد آن نوع موسیقی را شنیده باشد. شاید هم در مورد هر شخص نسبت به دیگران امری کاملا متفاوت و متمایز باشد و هیچ ربطی به وقایع جانبی نداشته باشد.

اما علی‌رغم این که ممکن است هر فرد در برهه خاصی از حیات خود به سبک خاصی از موسیقی علاقه داشته باشد، سلیقه موسیقیایی او ممکن است با گذشت زمان و تجربه زیسته‌اش متحول شود. وقتی دوره‌ای دشوار از زندگی خود را پشت سر می‌گذارید ممکن است سبکی از موسیقی را برای گوش دادن برگزینید که منعکس‌کننده چیزی باشد که تمایل دارید اکنون رخ بدهد و از این رو سبک شاد را انتخاب کنید. برعکس گاهی اوقات افراد مجذوب موسیقی غم‌انگیز می‌شوند. شاید می‌خواهند سوگواری کنند و به همین دلیل به دنبال سبکی از موسیقی می‌روند که به درک بهتر عواطف‌شان کمک کند. البته بررسی انتخاب‌های افراد نمی‌تواند به تنهایی موضوع را روشن کند. سلیقه موسیقیایی چیزی عمیق‌تر از نوع و سبک موسیقی است. همه علاقه‌مندان به موزیک پاپ یا راک به ترانه‌های مشابهی از آن سبک‌ها علاقه ندارند. مطالعاتی که روی ویژگی‌های شخصیتی و رسانه‌های اجتماعی انجام شده است نشان داده که سلیقه موسیقیایی فرد می‌تواند به دیگران بگوید که او چگونه شخصیتی دارد. اگر کسی بداند که شما چه نوع موزیکی را می‌پسندید می‌تواند به شخصیت شما پی ببرد.

پژوهش‌های دیگر نیز مدعی‌اند سلیقه انتخاب موسیقی مانند آیینه‌ای است که شخصیت منحصربفرد شما را آشکار می‌کند. بنابراین افرادی که شما را از قبل بشناسند می‌توانند گوش دادن به موزیکی را پیشنهاد کنند که مطلوب نظر شما باشد. به طور مثال کسانی که اجتماعی‌تر هستند ممکن است به آهنگ‌های خاص «بیلی آیلیش» مانند What Was I Made For یا Natural علاقه داشته باشند. پژوهش‌ها نشان داده است که افراد برون‌گرا احتمالا علاقه بیشتری به موسیقی معاصر داشته باشند. افرادی که زودتر متقاعد می‌شوند و کمتر مخالفت می‌کنند موسیقی‌ ساده و کمتر خودنما مانند قطعه Never Alone اثر «گرت کاتو و الینا» را بیشتر می‌پسندند. افراد باوجدان و آگاه نیز موسیقی‌های ساده یا غیرتبلیغی مانند قطعه Power اثر «مارشملو» را ترجیح می‌دهند. افرادی که عاطفی‌تر و هیجانی‌تر باشند گونه‌های بیشتر و متعددی از موسیقی را دوست دارند.

افرادی نیز هستند که موسیقی را براساس هنرمندانی که آن را اجرا می‌کنند برمی‌گزینند. برخی نوعی از موسیقی را ترجیح می‌دهند که ساخته هنرمندانی با شخصیت مشابه خودشان باشد. این مورد به طور خاص زمانی برجسته می‌شود که به پروفایل هنرمندان روی شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشید و بیشتر آنها را بشناسید. اما چرا دانستن و شناختن سلیقه موسیقیایی دیگران اهمیت دارد؟ باید گفت اطلاع داشتن درباره شخصیت و سلیقه دیگران در انتخاب موسیقی می‌تواند شکاف میان کسانی که شخصیت و هویت متفاوتی دارند را پر کند.

موزیکی که مردم به طور آنلاین گوش می‌کنند: مطالعه‌ای که روی ۷۶۵ میلیون آهنگ پخش‌شده روی اینترنت توسط مردم سرتاسر جهان انجام شده است توانسته برخی دلایل گوش دادن مردم به موسیقی را کشف کند. به نظر می‌رسد سلیقه مردم در انتخاب موسیقی بر حسب این که در چه ساعتی از روز به آن گوش کنند متفاوت است. سن و سبک‌های خاص از موسیقی نیز نقش مهمی در این موضوع دارد. اغلب افراد هنگام شب به آهنگ‌های آرامش‌بخش‌تر و هنگام روز به آهنگ‌های پر‌تنش‌تر گوش می‌کنند. موزیکی که در آمریکای لاتین استریم می‌شد عموما واکنش‌های عاطفی و بدنی سریع‌تری را به دنبال می‌آورده است. موزیکی که در آسیا استریم می‌شد معمولا آرامش‌بخش بود. افرادی که تا دیروقت بیدار می‌ماندند کمتر موسیقی هیجانی گوش می‌کردند. بسته به این که افراد در کجا زندگی می‌کردند طول مدت روز در عادت انتخاب موسیقی اثرگذار بود. خلاصه این که محیط پیرامون و حس و حال فردی روی انتخاب موسیقی تأثیر می‌گذارد.

حالا چرا ما سلیقه‌های متفاوتی در گوش دادن به موسیقی داریم؟ این به پیچیدگی شخصیت انسان و ارتباطی برمی‌گردد که سلیقه ما در انتخاب موسیقی با این پیچیدگی درونی دارد. مغز افراد هنگام پردازش موسیقی به شیوه‌ای منحصربفرد کار می‌کند. ممکن است برخی نسبت به شنیدن نوعی خاص از موسیقی واکنش‌های بدنی نشان دهند و برخی دیگر نه. ممکن است مردم یک آهنگ را به علت شباهت طرز فکر خواننده یا نوازنده آن به خود دوست داشته باشند. در نتیجه برخی ترانه‌ها می‌توانند مردم زیادی در اقصی‌نقاط جهان را شگفت‌زده، تحریک یا سرگرم کنند و به همین ترتیب از محبوبیت جهانی برخوردار شوند. ختم کلام این که هر کس به جهات متعدد شخصیتی بی‌همتا دارد و سلیقه موسیقیایی هر کس نیز منعکس‌کننده همین خاصیت است.