آب و هوای موسمی به چه معناست؟

بارانهای رگباری به مدت چندین روز ادامه دارد ( از اواخر تیر تا اوایل شهریور) که در گذشته آن را به چهل پسین معروف کرده اند.با شروع فصل گرم سال با صعود هوا و تراکم و نهایتا به اشباع رسیدن رطوبت موجب بارندگی های رگباری باران می شود و این اتفاق به مدت چندین روز ادامه دارد. در ادامه الکوهای شکل گیری بارش های تابستانه را به اختصار گفته شده است. در الگوهای بارش تابستانه، یکی زبانه کم فشار موسمی رطوبت را از اقیانوس هند و خلیج بنگال به جنوب شرق کشور حمل می کند و با تقویت این رطوبت توسط دریای عمان و خلیج فارس در اثر گرمایش زمینی ، کم فشار حرارتی تشکیل شده و از سویی دیگر با تضعیف و عقب نشینی پرفشار جنب حاره ای در محل باعث صعود رطوبت ناگهانی در ساعات بعد از ظهر برای بخش های جنوب شرقی و غربی کشور می شود .

کلمه موسم دارای ریشه عربی است و به معنی فصل می‌باشد به بادهایی که در فصول متضاد سال با جهات مخالف می‌وزند موسمی‌ها گفته می‌شود. باران های موسمی باران های سختی هستند که در فصل بارندگی در هند و دیگر کشور ها گرم می بارند.با شروع تابستان دراین منطقه طوفان آغاز می شود و بارندگی را نیز همراه می آورد. بارندگی تا پاییز ادامه پیدا کند و پس از آن هوا خشک می شود ،این خشکی تا آغاز باران های موسمی بعدی ادامه پیدا می کند. علت وجود این نوع آب و هوا وزش باد هایی است که باد موسمی گویند.

دوران باستان که در شمال اقیانوس هند کشتی‌ رانی می‌کردند، با باران‌های موسمی تابستان آشنایی داشتند. این باران‌ها پیرامون شبه‌قاره هند، به ویژه خلیج بنگال را توفانی و ناامن می‌کرده است و دامنه آن، حتی در برخی موارد به قلب دریای پارس هم کشیده می‌شد به طوری که در چند مورد مرکز ایران را هم تحت تاثیر قرار داده است. باران های موسمی باران های سختی هستند که در فصل بارندگی در هند و دیگر کشور ها گرم می بارند.با شروع تابستان دراین منطقه طوفان آغاز می شود و بارندگی را نیز همراه می آورد. بارندگی تا پاییز ادامه پیدا کند و پس از آن هوا خشک می شود ،این خشکی تا آغاز باران های موسمی بعدی ادامه پیدا می کند. علت وجود این نوع آب و هوا وزش باد هایی است که باد موسمی گویند.

دوران باستان که در شمال اقیانوس هند کشتی‌ رانی می‌کردند، با باران‌های موسمی تابستان آشنایی داشتند. این باران‌ها پیرامون شبه‌ قاره هند، به ویژه خلیج بنگال را توفانی و ناامن می‌کرده است و دامنه آن، حتی در برخی موارد به قلب دریای پارس هم کشیده می‌شد به طوری که در چند مورد مرکز ایران را هم تحت تاثیر قرار داده است. در خرداد ماه و در حالی‌ که نیم‌کره شمالی به سوی تابستانی سوزنده پیش می‌تازد، در شبه قاره هند گویی زمستان آغاز می‌شود. گرمای دهشتناک و مرگ‌آور توسط بارانی سیل‌آسا به نام مانسون یا طوفان‌های موسمی قطع شده و زندگی در این سرزمین را امکان پذیر می‌سازد. خط استوای هواشناسی ITCZ که بر خلاف استوای جغرافیایی ثابت نیست و به شدت متغیر است، بر روی فلات تبت مستقر شده و شبه قاره هند را که از دیدگاه جغرافیایی در نیم‌کره شمالی قرار دارد، در نیم‌کره جنوبی قرار می‌دهد.

همانند همه سیستم‌های اقیانوس‌ شناسی و هواشناسی در سیاره زمین، مانسون‌ها هم نیروی اصلی خود را از خورشید می‌گیرند. کم ‌و بیش حدود 30% از انرژی خورشیدی که به سطوح بالای جوی می‌رسد، به ‌وسیله سطوح فوقانی ابرها و سطح زمین به فضا بازتاب می‌شوند. مقدار بسیار کمی از آن نیز به ‌وسیله جو جذب می‌شود. تضاد و تقابل فصل‌ها در دو نیمکره شمالی و جنوبی، موجب حرکت آرام هوا از نیمکره زمستانی به سوی نیمکره تابستانی، به وسیله گرادیان(2) افقی فشار و نیروی عمودی شناوری از اختلاف درجه حرارت، می‌شود.

اما آب و خشکی، به مقدار یکسان انرژی دریافتی از خورشید، دو واکنش متفاوت نشان می‌دهند. دو دلیل برای این تفاوت ذکر شده است. نخست اینکه دمای ویژه آب دو برابر دمای ویژه خاک است، یعنی با مقدار مساوی انرژی دریافتی، خاک دو برابر آب گرم می‌شود. دلیل دوم ‌که از دلیل نخست بسیار مهم‌تر است این ‌است ‌که، گنجایش مؤثر دما، (توانایی یک ماده برای نگه داشتن گرما)، برای اقیانوس‌ها بسیار بیشتر از قاره‌هاست. در فصل زمستان، خشکی بیش از انرژی که از خورشید دریافت می‌کند، انرژی به هوا گسیل می‌کند. گرمایی که در تابستان پیش در ژرفای خاک ذخیره شده بود، اینک به سطح زمین می‌آید. از آنجاییکه در اقیانوس، گرمای بیشتری ذخیره می‌شود، در زمستان سطح آن کمتر سرد می‌شود.