فرهنگ لغت مازندرانی

زبان طبری یکی از زبانهای بازمانده از زبانهای کهن پهلوی ، سانسکریت و... است و ریشه در تاریخ دیرپای جهان دارد و هرگونه غفلت و سهل انگاری در حفظ این میراث در معرض خطر، می‌تواند بخشی از پیشینه ایران کهن را به مخاطره بیاندازد. در رابطه با زبان طبری، سیاحان و مستشرقان و اندیشمندانی چون "ملگونوف"، "خودزکو"، "درن" و... به تحقیق و مطالعه درباره این زبان پرداخته‌اند.

این امر بیانگر ارزش و اعتبار زبان طبری بوده و سبب شده تا افراد بیگانه نیز در مورد این زبان به تحقیق بپردازند.گوناگونی گویش‌های مازندرانی به حدی است که این تفاوت از محله‌ای به محله دیگر در شهرها و روستاهای مازندران کاملا مشهود می‌باشد. هر یک از گویش‌های مازندرانی دارای لهجه خاص، اصطلاحات و فرهنگ مربوط به خود را داشته و با فرهنگ و زبان مختلف گفت وگو می‌کردند. نداشتن آشنایی اولیه با زبان مازندرانی موجب شده که سایر استانهای کشور به ویژه تهرانی‌ها آن را با زبان گیلانی اشتباه بگیرند در حالی که تفاوتهای عمده‌ای بین این دو زبان وجود دارد. این فرهنگ لغت اساس ان بر کتاب فرهنگ لغات تبری تالیف دکتر اشرفی میباشد تا کنون شامل حدود 35000 کلمه میباشد که برای هر کلمه فارسی ، معنی اصیل مازندرانی و گویش آن کلمه در شهرهای ساری ، یهشهر ، بابل ، آمل ، سوادکوه و تنکابن همراه بات آوانگاری هرکدام در دو ویرایش جستجوی فارسی به مازندرانی و مازندرانی به فارسی برای علاقه مندان جمع اوری شده است .

پرنده گان و حیوانات در گویش و زبان شیرین مازندرانی: طلا : telah : خروس مارکک : markek : مرغ مادر سیکا : sika : اردک نیمچه : nimcheh : جوجه لسک:lesek:حلزون وک : vak : قورباغه آروسک گل : arosek gal : نوعی موش بزرگ گل: gal : موش مر : mar : مار کوز : kavez : لاک پشت کندو : kando : زالو شال : shal : شغال بامشی : bameshi : گربه کچ کج : kej kej : مرغ مادر که به همراه جوجه ها باشد گو : goo : گاو گوگزا : goo geza : گوساله گومش: goomesh : گاو میش گسفن : gesfen : گوسفند کسفن وره : gesfen vareh : بره کلاج : kelaj : کلاغ او گل : oogal : نوعی موش آبی تشی : tashi : جوجه تیغی صحرا غاز : sahra ghaz : غاز صحرایی یا وحشی صحرا سیکا : sahra sika : اردک صحرایی یا وحشی میچکا : michka : گنجشک کوتر : koter : کبوتر

مکان ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی: کش : kash : هم به پهلوی بدن معنی می دهد و هم به کنار و جنب مکانسامون : samon : محدوده خانه یا مرز خانه یا زمین را گویند هدار: hedar : عبور کردن کلوم : kelom : طویله : محل نگهداری دام ککلی : kekeli : محل نگداری مرغ و اردک و غاز و ... کله : kaleh : جایی که بیرون از منزل غذا پخت می شده است تیم جار : time jar : محلی برای پاشیدن دانه ها برای کشت

اعضای بدن در گویش و زبان شیرین مازندرانی: کپل : kapel : باسن بال : bal : دست لینگ : ling : پا کله : kaleh : سر بلفه : belfeh: ابرو می : mi : مو چونه : choneh : چانه لوشه : losheh : لب گلی : gali : گلو اشکم : eshkem : شکم میون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت په کت : pekat : پشت سر انگوس : angos : انگشت چش خنه : chesh kheneh : گودی چشم

اعضای بدن در گویش و زبان شیرین مازندرانی: کپل : kapel : باسن بال : bal : دست لینگ : ling : پا کله : kaleh : سر بلفه : belfeh: ابرو می : mi : مو چونه : choneh : چانه لوشه : losheh : لب گلی : gali : گلو اشکم : eshkem : شکم میون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت په کت : pekat : پشت سر انگوس : angos : انگشت چش خنه : chesh kheneh : گودی چشم

اوقات شرعی در گویش و زبان شیرین مازندرانی: اسا : esa : حالا ، اکنون پینه ماز : pine maz : عصر صواحی : sevahi : صبح چاش گدر : chash geder : موقع ناهار چاشت : chasht : ظهر ناماشون: namashon : غروب شو : sho : شب شو نیشت: sho nisht : شب نشینی پر توم نیهه : per tom niheh : خیلی وقت نیست ، دقایقی پیش

حرکات ظاهری بدن: کلش : kelesh : سرفه اپچه : abcheh : عطسه ول و ویاز : valo vyaz : دهن دره یا حرکات بعد از خستگی وشنا : veshna : گرسنه تشنا : teshna : تشنه دکت : daket : افتاده یا مریض زاله تو : zaletoo : تب شدید گس دگیت : ges daghit : حالت ناراحتی ، بی قرار خرناس : khernas : خر و پف شدید

وضعیت هوا در گویش و زبان شیرین مازندرانی: وارش : varesh : باران میاه : miyah : ابری افتاب : eftab : آفتاب سرما : serma : سرد ورفی : varfi: برفی

غذا ها و میوه ها: هلی : hali: آلوچه ، گوجه سبز او : oo : آب مرغنه : mergheneh : تخم مرغ بیشتی : bishti : ته دیک پلا تیم : pela tim : اضافه های برنج یا پلو پلا : pela : برنج ، پلو خرمانی : khermani : خرمالو سه : seh: سیب سی تی : siti : نوعی گوجه سبز پشته زیک : peshteh zik : نوعی شکلات محلی کئی پلا : kaee pela : کدو برنج باکله : bakeleh : باقلا