OCD یا وسواس فکری چیست؟

اختلالات خلقی و وسواس فکری مانند سایر حس های بدن مثل استرس و اضطراب از مغز ما نشأت گرفته اند. این اختلالات جنبه روانی دارند. حس وسواس به صورت عملی بروز پیدا می کند و باعث یک سری عکس العمل ها و رفتارها در افراد می شود.

همه ما برخی مواقع آنها را تجربه کرده ایم. مثلا چندین بار دست هایمان را، که همان دفعه اول تمیز شده اند، می شوییم چون فکر می کنیم هنوز آلوده هستند. در راه مدام مشغول فکر کردن به این موضوع باشیم که آیا درب خانه را بسته ایم یا نه؟ یا چندین بار سراغ ماشین برویم تا از قفل شدن آن مطمئن شویم. این موارد اغلب به شکل وسواس فکری در ما نمود پیدا می کنند. تمامی این ها نمونه هایی از اعمالی هستند که ابتدا در ذهن ما شکل گرفته است و به آن وسواس فکری گوییم؛ و پس از تکرار چندین باره عمل، به عاداتی تبدیل شده اند که به راحتی از بین نرفته و وسواس جبری یا عملی نامیده می شود.

وسواس چه انواعی دارد؟ درست است که در عامه به تمامی این چرخه های ذهنی که مرتبا در حال تکرار در ذهن است و به صورت عمل بروز پیدا می کنند وسواس می گویند. اما برای راحت تر کردن درمان این افراد، وسواس را طبقه بندی کرده اند. وسواس به صورت های بسیاری می تواند بروز پیدا کند اما بیشتر آنها در این چهار دسته اصلی قرار می گیرند. وسواس چک کردن: این افراد بخاطر ترسی که نسبت به آسیب رساندن به دیگران یا خودشان دارند چندین بار چیز هایی مثل قفل، زنگ آژیر، اجاق، چراغ های برق و … را چک می کنند. وسواس تمیزی: این نوع وسواس گستره ی زیادی را در بر می گیرد. مثلا وسواس مایعات نوعی از این دسته است که فرد نسبت به مایعات بدن و حتی عرق حس بدی دارد. یا وسواس بیماری که در آن فرد از مریض شدن هراس دارد. اکثر این افراد از دست دادن یا برخورد با دیگران اجتناب می کنند تا از آلوده شدن جلوگیری کنند. همچنین استفاده از وسایل عمومی مثل حمام و یا توالت عمومی برایشان عذاب آور است.

وسواس افکار مزاحم: در این دسته افراد دچار تکرر افکاری می شوند که در ذات خشن و یا جنسی بوده و با وجود این که ممکن است هیچ سابقه ای از خشونت و یا دیگر آزاری نداشته باشند اما نسبت به افکار خود احساس شرم می کنند. این افراد حتی از شدت خجالت همواره نگران این هستند که مبادا این افکار باعث شده است که آدم بدی شوند. این رفتار را ممکن است درباره ی موضوعات کفر آمیز مذهبی هم داشته باشند چون آنها از کافر شدن بخاطر تکرار این افکار می ترسند. وسواس نظم و تقارن: این نوع وسواس بسیار شایع است و فرد زمان زیادی صرف می کند تا ظاهرش را چک کند. او می خواهد بداند که بدنش تقارن و زیبایی دارد. یا این که دوست دارد همیشه همه چیز سر جای خودش باشد و تقارن وسایل در منزلش حفظ شود. در بعضی موارد هم دیده شده که افرادی که وسواس تقارن و نظم دارند تصور می کنند که اگر اقدام به مرتب کردن و نظم دادن به وسایل به روش خودشان نکنند ممکن است اتفاق بدی بیفتد.

دسته های فرعی وسواس چیست؟ همانطور که گفتیم بیشتر انواع وسواس در چهار دسته کلی بالا قرار می گیرند اما انواع دیگری مثل موارد زیر هم وسواس تلقی می شوند. وسواس آلودگی محیط: مثلا در وسواس آلودگی موجی که زیر دسته این گروه است فرد احساس می کند که حتما برای مطالعه و … نیاز به سکوت مطلق دارد و نسبت به کوچک ترین صدا ها عکس العمل نشان می دهد. وسواس ترس از از دست دادن: شاید تا به حال تجربه کرده باشید که به خاطر چنین ترسی درباره بعضی افراد، از بحث کردن با آنها خود داری کنید. یا بترسید که بعضی وسایل خود را گم کنید و در نتیجه همیشه آنها رادر دستان خود محکم بگیرید. در حالی که اگر منطقی با موضوع برخورد کنید متوجه می شوید که هیچ چیزی قرار نیست که تا ابد باقی بماند و ارزش این همه فشار روانی و خود خوری را ندارد.

علائم وسواس فکری و یا خصوصیات افراد دارای وسواس فکری چیست؟ تکانه های ذهنی زیاد مضطرب بودن احساس ترس افسردگی حساسیت نسبت به مسائلی مثل پاکیزگی منزوی بودن تفکر و رفتار وسواسی نسبت به اعمالی که در کودکی بسیار نسبت به انجام آنها ترغیب شده اند

درمان وسواس فکری چیست؟ به دو طریق این افراد قابلیت درمان شدن دارند. ۱.درمان های روان پزشکی: در این نوع درمان بیمار با کمک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک سعی دارد که منشاء اصلی وسواس فکری خود را پیدا کند. به طور مثال پزشک از او می خواهد که عضلات خود را به حالت استراحت دربیاورد. با نفس عمیق به ترس خود که علت اصلی به وجود آوردن وسواسش است فکر کند. درباره آن صحبت کند. در مراحل بعدی از بیمار خواسته می شود که با ترس خود رو به رو شده و این بار سعی کند که پاسخ وسواسی و همیشگی ای را که می دهد ندهد. 2. دارو درمانی: در صورتی توسط روش های غیر دارویی متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشکتان بهتر نشدید لازم است دارو مصرف کنید. این دارو ها به طور عمده از دسته دارو های ضد افسردگی هستند که میزان سروتونین را در مغز افزایش می دهند. توجه داشته باشید که باید این دارو ها را زیر نظر پزشک مصرف کرده، هیچ وقت خودسرانه آنها را قطع نکنید و همچنین بدانید که مصرف آنها در دوره بارداری تنها با صلاحدید پزشک امکان پذیر است.