آلودگی نوری چیست؟

طبق تعریف آلودگی نوری (Light Pollution) به وجود نورهای مصنوعی بیش از حد در محیط می گویند که با استفاده بیش از حد، تابش غلط یا مختل کننده تشدید می شود. همین استفاده نامناسب یا بیش از حد منابع نوری مصنوعی که به آلودگی نوری معروف است حتی در صورت استفاده درست هم شرایط طبیعی را تغییر می دهد به همین دلیل استفاده غلط از آن سبب عوارض مخرب بر روی محیط زیست، جانداران و گیاهان خواهد شد.

آلودگی نوری و انواع آن چیست؟ تا اینجا با مفهوم آلودگی نوری چیست آشنا شدید که طبق آن هر گونه لامپ روشنایی که به میزان بسیار زیاد و نامناسب و به شکل اشتباه یا در جای غلط استفاده گردد، باعث آلودگی نوری خواهد شد. به طور کلی در این پدیده انرژی زیادی به هدر می رود، روشنایی بیش از حد منبع نوری باعث ناراحتی و نارضایتی شخصی می گردد. بنابراین در پاسخ به اینکه پدیده آلودگی نوری چیست باید بگوییم که از معایب تمدن صنعتی است که منابع نوری مصنوعی مثل چراغ های محوطه و محیط داخلی، تبلیغات، املاک تجاری، ادارات، کارخانجات، چراغ های خیابانی و مکان های ورزشی نورانی، همگی به نوبه خود سبب آلودگی نوری می شوند. در ادامه بد نیست با انواع این نوع آلودگی هم آشنا شوید:

روشنایی بیش از حد با چراغ محوطه _______________________________ اصطلاح Over-Illumination اشاره به حالتی دارد که از منبع نوری بیش از حد استفاده می کنند. استفاده بیش از حد نور منجر به مصرف بی رویه برق شده که به نوبه خود باعث آلودگی و دیگر عوارض جانبی را به همراه خواهد داشت.

خیرگی (Glare) ___________________________________ خیرگی که در آن نور تابیده شده به سمت محیط بازتاب داده می شود، نور را پخش کرده و باعث بروز مشکلاتی در دیدن می شود. خیرگی با بینایی در شب تداخل ندارد اما دیدن و تشخیص اشیا را با مشکل مواجه می کند.

در هم ریختگی نوری (Light Clutter) ___________________________________ در هم ریختگی نوری زمانی اتفاق می افتد که محل نصب تجهیزات نوری اشتباه باشند. به عنوان مثال چراغ فروشگاه ها یا چراغ های خیابانی اگر در جای اشتباه یا با فاصله غلط از یکدیگر نصب شده باشند، با دید در شب و روشنایی تداخل پیدا کرده و آلودگی نوری ایجاد می کنند. همچنین در هم ریختگی نوری باعث تداخل در سیستم های شبانه طبیعی جانوران و افزایش نرخ تصادفات هم می شود.

آسمان تاب (Sky Glow) __________________________________ این پدیده زمانی رخ می دهد که حالت گنبدی شکلی از نور در نواحی شهری ایجاد می شود. معمولا زمانی که نور چراغ های خیابانی، تابلوهای مختلف، خانه ها و کارخانجات به سمت بالا می رود، کیفیت نور جو را تغییر داده و از جو به سمت شهر برمیگردد. این پدیده می تواند الگوهای رشد طبیعی و توانایی گیاهان در شب را تغییر دهد.

دلایل آلودگی نوری چیست؟ علت آلودگی نوری بسته به شرایط هر محیط متفاوت است و می تواند ناشی از یک اشتباه در برنامه ریزی و محاسبات و یا چندین اشتباه باشد. مهمترین دلایل ایجاد کننده آلودگی نوری عبارتند از:

برنامه ریزی ضعیف و بی دقت ---------------------------------- محل قرارگیری تابلوهای تبلیغاتی و لامپ های خیابانی باید توسط مهندسین بررسی شود اما اگر اثرات مضر این موارد بر روی محیط اطراف در نظر گرفته نشود، باعث خیرگی، تجاوز نوری و یا در هم ریختگی نوری خواهند شد.

مصرف سهل انگارانه و بی مسئولیتی --------------------------------- در اعیاد مختلف یا مناسبت هایی که خیابان ها نورپردازی شده و تزیینات خاصی در محیط شهری انجام می گیرند، اگر این چراغ ها در تمام طول شب روشن باشند باعث آلودگی نوری خواهند شد مخصوصا مواقعی که این نورها به حریم شخصی خانه های اطراف تجاوز کند. چنانچه لامپ اتاق پیوسته روشن باشد و یا تایمر چراغ های خیابانی را براساس نوع فصل تنظیم نکنند، این نوع مصرف انرژی که ناشی از مسئولیت ناپذیری است، آلودگی نوری بسیار زیادی ایجاد خواهد کرد.

ازدیاد و تراکم جمعیتی کنترل نشده -------------------------------- این مورد ناشی از مشکلاتی در منطقه بندی است و زمانی رخ می دهد که شرکت ها، کارخانجات و کسب و کارهای مختلف یا تعداد زیادی منزل مسکونی در یک منطقه قرار می گیرند و انواع آلودگی های نوری را درست می کنند.

استفاده بیش از حد از نور --------------------------------- با توجه به اینکه در طول زمان، هزینه براق ارزان بوده، مردم در استفاده از مصرف آن دقت و کنترل خاصی نداشته اند. بنابراین با مصرف بی رویه برق مثل روشن نگه داشتن چراغ های زیاد در طول شب، باعث آلودگی نوری شده اند. این مسأله یک مشکل جهانی است و بیشترین تأثیر را بر محیط زیست می گذارد.

مه و دود و ابرها -------------------------------- مه و دود و ابرها می توانند نور تابیده شده از سمت شهرها را بازتاب داده و محیط اطراف را بسیار روشن تر کرده و آلودگی نوری ایجاد کنند. بنابراین در شهرهایی که مسأله اشتباهات مختلف در نورپردازی وجود دارد و آب و هوای ابری هم دارند، میزان آلودگی بیشتر خواهد بود.

نور ماشین ها و سایر وسایل نقلیه ------------------------------- نور ماشین ها و و سایر وسایل نقلیه هم سهم قابل توجهی در آلودگی نوری شب ها دارند. در این مواقع چنانچه نورپردازی خوبی برای محیط شهری انجام نگرفته باشد، نور ماشین ها باعث آلودگی خواهد شد.

نور چراغ های خیابانی ---------------------------------- چراغ های خیابانی که در محل نامناسب مثلا خیلی نزدیک به ساختمان های مسکونی نصب شده باشند، نور آنها می تواند عامل مزاحم برای ساکنین یک خانه یا آپارتمان باشد. بنابراین با برنامه ریزی غلط برای نصب چراغ های خیابانی، حتی الگوی خواب و زندگی ساکنین به هم می ریزد.

لامپ پارکینگ ها ------------------------------- خانه هایی که پارکینگ بزرگی دارند و روبروی ساختمان های مسکونی است، در صورت روشن ماندن طولانی لامپ، برای خانه های مجاور آلودگی نوری ایجاد خواهد کرد که می تواند مزاحمت آمیز باشد.

روشنایی شب ها -------------------------------- تمامی مدل های نورپردازی در شب می تواند تأثیرات بدی روی زندگی انسان ها بگذارد و بنابراین منجر به آلودگی نوری شود. به عنوان مثال تابلوهای تبلیغاتی و بیلبوردهایی که در تمام طول شب روشن هستند، باعث آلودگی نوری برای خانه های اطراف خواهند شد.

مسابقات ورزشی شبانه در استادیوم ها -------------------------------- یکی دیگر از دلایل بروز آلودگی نوری، مسابقات ورزشی هستند که در استادیوم های ورزشی برگزار می شوند. در واقع نور پروژکتورها و نورپردازی های زمینی که برای مسابقات انجام می شوند عامل اصلی است که در نور طبیعی شب تداخل ایجاد می کنند. بنابراین خیرگی نوری که از سمت این چراغ ها ایجاد می گردد به سمت بالا رفته و آسمان را در شب روشن می کنند که به علت قدرت بالای نوردهی این چراغ ها، اختلالی که ایجاد می کنند زیاد است.

فرودگاه ها، ایستگاه های اتوبوس و قطار و مراکز عمومی -------------------------------- مراکز عمومی مثل پارک ها، ایستگاه های اتوبوس و قطار و فرودگاه ها عموما مجهز به چراغ های قدرتمندی هستند که حباب و شیلد هم ندارند، بنابراین اثر خیرگی که ایجاد می کنند به سمت آسمان و محیط های اطراف پخش می شود. این مکان ها از عوامل اصلی ایجاد تجاوز نوری، خیرگی و در هم ریختگی هستند. با این حال می توان با تجهیز این اماکن با لامپ های کم مصرف و جایگزینی با سیستم روشنایی قدیمی، تا حد زیادی جلوی آلودگی نوری را گرفت.

مناطق مرکز شهری --------------------------------- شهرهایی که در نواحی مرکزی آنها تعداد زیادی برج و آسمان خراش قرار دارند نورپردازی نما برای آنها کار شده که نور زیادی را به محیط می تاباند. با توجه به اینکه این چراغ ها به شکل 24 ساعته روشن هستند، آلودگی نوری محیط را تا حد زیادی افزایش داده و یکی از علل اصلی در شهرهای بزرگ هستند.

اثرات آلودگی نوری بر محیط زیست چگونه است؟ آلودگی نوری چه تأثیری بر موجودات زنده دارد؟ پیامدهای این نوع آلودگی گسترده تر از چیزی است که بتوان تصور کرد. تا قبل از این تصور اکثر افراد بر این بود که آلودگی هوا و پس از آن آلودگی صوتی مهمترین عوامل مختل کننده زندگی انسان ها و کلیه موجودات زنده در طبیعت هستند. این در حالی است که چندان صحبتی از آلودگی نوری و تداخل آن با تحقیقات نجوم و ستاره شناسی، مختل کردن اکوسیستم ها، اثرات منفی روی الگوهای خواب و دید در شب انسان ها و سایر مضرات سلامتی آن نمی شود. در این بخش قصد داریم به این موضوع بپردازیم که دقیقا آلودگی نوری چه مشکلاتی دارد و تا چه اندازه خطرناک است؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال از این تست حمایت کنید تا ادامه این مبحث در تست بعدی با همین عنوان، قرار داده شود.