11 اسلاید پست توسط: 𝙅𝙚𝙤𝙣 انتشار: 2 ماه پیش 19 مرتبه انجام شده گزارش ذخیره در مورد علاقه ها افزودن به لیست
پری، موجودی وهمی ماورایطبیعی در اندیشه و باورهای مردم جامعههای کهن سنتی ایران . پری در آغاز و در دورۀ تاریخ اساطیری ایران از ایزد بانوان باوروی و زایش بود که در دین مزدیستا جنبه اهریمنی گرفت و به صورت موجودی فریبکار ناخجسته درآمد. از آن پس، رفته رفته در فرهنگ و ادب فارسی دوباره نقش نیک و منش بهی خود را بازیافت
معنا و ریشهشناسی🔵فرهنگهای فارسی پری را همچون جن و ماده جن خوبرو و از فرشتگان بالدار، از جنس آتش و در تقابل با جن و دیو ـ که سرشتی پلید و اهریمنی دارند ـ دانستهاند
واژۀ پری در اوستا🔵واژۀ پری در اوستا به صورت پئیریکا، به معنای زن بیگانه و غریبه آمده، و ماده دیوی پلید، پتیاره، جادوگر، فریبکار، دشمن زمین و گیاه و آب و ستوران و تیشتر (فرشته باران ) و... انگاشته شده است.در اوستا به فریبکاری پری در به دام انداختن پهلوانانی چون گرشاسب و جم اشاره شده، و آمده است که برای چیرگی بر پریان و دورکردن گزندشان به درگاه فروهر و ایزدان و پارسایان نیایش میکردند
پری در فارسی میانه🔵پری در فارسی میانه به صورت پَریک یا پَریگ (ساحره و جادوگر) و در سغدی (پری، دیو مؤنث) آمده است.
- اختلاف نظر دربارۀ ریشه پری🔵دربارۀ ریشه و اشتقاق و معنی این واژه اختلاف نظر وجود دارد. مثلاً بارتولمه پئیریکا را صورت مؤنث پرکه میداند و با قیاس با واژۀ هندی باستان پرکیه (دشمن) آن را زن بیگانه معنا کرده است. برخی واژۀ پئیریکا را از ریشه هند و اروپایی پله و به معنای پرکردن و انباشتن و آن را دیوْزنِ خواهش و شهوت میپندارند. گری پئیریکای اوستایی را به معنای احاطه کننده گرفته، که بعدها در تحول معنایی به «افسونگر و جادوگر» تبدیل شده است
پری در اسطورهها🔵پری به عنوان زن ـ ایزد آب، خدای مادینه و موجود عجیبالخلقه دریایی با سرشتی جادوگرانه و اعجازگر در اسطورههای جهاندیده میشود. در اساطیر یونانی پری یا حوری دریایی، موجودی زیبا و فریبکار است که دریانوردان را اغوا میکند و به صورت خونآشام گورستانها، روان مردگان را به جهان فرودین میبرد. پیکرۀ خیالی پری را بر تابوتهای سنگی روم نقش میکردند.پری در رمزپردازیهای اسطورهای آب در اساطیر ایران و یونان و بینالنهرین نقشی مستمر و آشکار دارد. در اساطیر بینالنهرین «انسان دریایی» یا «ماهی ـ انسان» که آن را کولولو مینامیدند، همان پری دریایی است که بالاتنه، سر و بازویش انسان، و پایین پیکرش ماهی است و رابطهای نزدیک با الاهه آب (اِئا)، و نقشی محافظتی ـ جادویی دارد. انسان دریایی در آثار برجامانده از دورۀ هخامنشیان و سلوکیان هم دیده میشود. در آثار هنری دورههای نوبابلی و نوآشوری و بابلی کهن پیکرههای «ماهی ـ زن) تصویر شده است که آن را کولیل تو مینامیدند.
در اسطورههای یونانی «نمف» ها (که احتمالاً همسان پری ایرانی است) الاهههای آب و چشمهسارها و فوارهها هستند که در زیرسایه درختان و در جنگلها و بیشهزارها زندگی میکنند. آنها نیرویی جادویی دارند و به پهلوانان و قهرمانان کمک میکنند. در بسیاری از حماسههای کهن یونان، مادران قهرمانان در شمار نمفها و موجوداتی برتر از قوای طبیعی هستند که به رموز قهرمانی آشنایند.
در برخی اسطورههای ایرانی پریان در دریا میزیند و از دریا به درمیآیند و با آتش مقدس «آذر برزین» به ستیز میپردازند. پریها در دریاچه کاسئویه هستند و رحم زنان و دختران دوشیزه را که در گاهنبار خاصی در آب دریاچه آبتنی کنند، پالوده و زایا میکنند و دوشیزگان، از تخمه زردشت که در دریاچه نگهداری میشود، سوشیانتها را میزایند. به نظر میرسد که این اسطورۀ ایرانی ریشه در باورهای آیینی مردم، پیش از رواج آیین زردشتی داشته باشد که در آن، پری نماد نیکویی، بارندگی، زایش و آب بوده است. در رمزپردازیهای اسطورهای آب در جنوب هند نیز فرشتگان و پریان دریایی ـ که اصطلاحاً ناگی (شاه بانو با بوی ماهی) نامیده میشود ـ موجوداتی با قدرت جادویی ـ مذهبی هستند که در قعر اقیانوسها میزیند و به قهرمانان نیرو و قدرت جادویی میدهند
انواع پری🔵پریان اسطورهها را میتوان از لحاظ ساختار ظاهر و اندام، محل و مأوای زندگی، منش و ماهیت و کارکردها به چند نوع تقسیم کرد: در برخی اسطورهها پری موجودی دریایی و آبزی است با سری به شکل انسان (بیشتر به شکل زنانه) و بدنی شبیه پرنده یا ماهی که با آواز خود دریانوردان را به کام نیستی میکشد. در برخی اسطورهها پریان در سرزمینهای دوردست مانند پشت کوه قاف مأوا دارند.در اسطورههای مردم چین، فلات قاره و جنوب شرقی آسیا ، هند و اندونزی ، پری شاهدختی است که بوی ماهی میدهد و با برهمنی درمیآمیزد و دودمانی را بنیان مینهد. در دیگر اسطورههای هندی پری به شکل فرشته ـ مار در میآید و از چشمهها و فوارهها نگاهبانی میکند و همچون نماد قهرمانی و باروری و بیمرگی ستایش شده است. نمفهای یونانی هم سیمای آدمنما دارند و در زندگی بشر نقش محسوسی ایفا میکنند. آنها کودکان را میپرورند و با نیروی جادویی خود راه و رسم قهرمانی را به آنها میآموزند. گاهی نمفها منش و ماهیتی شریر دارند و خطرناکاند؛ کودکان را میربایند و میآزارند، یا روح کسانی را که در میانه روز شاهد تجلی قدسیانهشان باشند، آشفته و پریشان (پریزده) میکنند. در دیگر اسطورهها، پری موجودی بالدار و زیبا تصویر شده است. ترکهای آناتولی پری را پَری قزی (= پری دخت)، یک روح نیکو و خیرخواه مینامند که میتوان با او ازدواج کرد. پریدخت نیکوکاران را کمک و بدکاران را مجازات میکند. به باور قزاقهای ترک، پریان از ارواح اهریمنی هستند
همانندهای پری🔵در متون ادبی و فرهنگهای فارسی همانندهایی برای پری آوردهاند که نقش و وظیفهای کموبیش یکسان دارند. مهمترین این همانندها فرشته، حوری، مَلَک، خندله، همزاد، جان، جنه، خافی، خافیه، ابلیس ، مادهدیو و... هستند. این همانندها گاهی در افسانه و داستانهای مردم به جای یکدیگر ظاهر میگردند و نقش بازی میکنند. مثلاً در اسطورههای بینالنهرین جنیها که موجوداتی انساننما به نام شیردالْ دیو، هستند، شکل، ظاهر، نقش و ماهیتی کاملاً شبیه پریان اعجازگر و جاودانه دارند.
در فرهنگ اسلامی ـ عربی، پری که ویژگیها و ساز وکارهای جادوگرانهای مشابه پری دارد، به معنای جن آمده است. مثلاً ناصرخسرو در تفسیر آیاتی از قرآن مجید و در بیان جنس دیو وپری و انواع آفریدگان مینویسد: «و خدای تعالیٰ از آفریدگان خویش دو گروه را یاد کرد که از بهر پرستش آفریدم، یکی جن را که آن را با پارسی پری خوانند و دیکر انس را، یعنی مردم را...».
واژههای جن، جانّ و جِنّه که در قرآن ۳۲ بار آمده، در پارهای ترجمههای فارسی کهن پری معنا شده است. ویژگیهایی که در منابع اسلامی برای جن و انواع آن آمده، همسان و همانند پری است. در نهجالفصاحه از قول پیامبر صلیاللهعلیهوآله آمده است: خداوند جن را ۳ قسم آفرید: یک قسم مارها و عقربها و حشراتاند و قسم دیگر چون باد در هوا رواناند و قسم دیگر حساب و عقاب دارند...». در قرآن نیز به نامرئی بودن جنها از دیدگان، یاریگری و کمک یا دشمنی و آزار و گزند رساندن به انسانها و... اشاراتی شده است
پری در باورها🔵پریان در باور مردم جهان موجودات نیکو و کارسازند، جایگاهشان در رودخانه و جنگل است و از آهن میترسند و میتوانند غیب شوند؛ از اسرار همه چیز آگاهاند، غیبگویند و با دیوها دوست و گاهی دشمناند. به باور مردم ایران هم پریان موجوداتی نیکو و پرخیر و برکت، و گاه شریر و آزاررساناند که در چشمهها، رودها ، دریاها و کوهها جای دارند و چشمهها، رودها و کوههای پریدار مقدساند. پریان گاه به شکل حیواناتی مثل مار، قورباغه و ماهی و... درمیآیند و یا چهرهای انساننما و اندامی ماهیوار دارند. در باورهای مردم لرستان «آدم آبی» (شکل دیگری از پری دریایی) در دریا و رودها زندگی میکند و اندام آن ترکیبی است از انسان و ماهی و از انسان میگریزد (برای دیگر باورهای مردم لرستان دربارۀ پری). در بیرجند هم «مادر آب» ماده دیوی است که ویژگیهای پری را دارد و در چاهها، استخرها و آبانبارها جای دارد و کودکان را میرباید(دربارۀ باورهای مردم دیگر مناطق ایران دربارۀ جن و پری).
موجوداتی مانند پری، جن، آل و... از چیزهایی مانند آتش و روشنایی آهن و ابزار و اشیاء آهنی، بعضی گیاهان و دانههای قدسی و بودار و برخی دعاها و طلسمها و... میترسند و میرمند. مردم با همراه کردن این رمانندهها نیروی زیانکار این موجودات را از خود دور میکنند.برخی جامعهشناسان سدۀ اخیر با توجه به آیین جاندار پنداری به مطالعه و تحقیق در ادبیات عامه، آداب و رسوم، باورها، خرافات و تأثیر آن بر اسطورهها و ادیان و مذاهب پرداختهاند. مثلاً تیلر معتقد است، کاربرد اشیاء آهنی مانند سوزن، قیچی، چاقو ، سیخ، خنجر و کارد برای رماندن ارواح خبیث و زیانکار و جن و پری در بسیاری از سرزمینهای شرق و غرب جهان باقیماندۀ فرهنگ عصر حجر است که فلز جدید را برای موجوداتی مانند جن و پری زیانآور میدانستند.
مردم جامعههای مختلف ایران هم برای رماندن جن، پری، آل، غول و... از آهن، آهنربا، کبریت، باروت ، آتش و ادعی و طلسم و اوراد استفاده میکنند (دربارۀ رماندن ارواح زیانکار در راور، لرستان، گیل و دیلم ، کوهپایه ، ساوه و دیگرمناطق).
پری در ادبیات🔵پری از عناصر تصویرساز ذهنی ادبپرور فارسی زبان بوده است که در بیان شاعرانه و تشبیهات خود، زیبایی و وجاهت نگار و معشوق را به او مانند کردهاند. ترکیباتی چون پریپیکر، پریسان، پریسا، پریچهره، پریور، پریدیدار، پریرخ، پریرخسار، پریزاد، پریزاده و... نمونه این تشبیهات است.
محققان در بسیاری از بررسیها و تحلیلهای مردمشناختی اخیر دربارۀ داستانهای پریان به این نتیجه دستیافتهاند که بنیان و اصل آنها به آداب، باورها و معتقدات مردم پیش از تاریخ بازمیگردد. قصهها و افسانههای پریان از برجستهترین گونههای داستانی در ادبیات عامه (ادبیات شفاهی) هستند که با طبیعت و زندگی و الگوهای اجتماعی و اعتقادی ـ آرمانی مردم درآمیخته، و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافتهاند. در داستانها و افسانههای عامیانه که غالباً شرح دلدادگی و عشقورزی قهرمانان با پریان است، ویژگیهای چندی برای پریان برشمردهاند: بال و پر دارند؛ از میان دود و ابر آسمان پدیدار میشوند؛ جلد دارند و گاهی از جلد خود بیرون میآیند؛ به شکل مرغ ، اسب ، گاو ، اژدها ، شیر ، مار، مارمولک ، کبوتر ، گورخر ، آهو و دیگر چهارپا در میآیند و....
11 اسلاید
1
نتیجه
مجموع امتیاز شما
امتیاز
تعداد پاسخ صحیح
تعداد پاسخ غلط
درصد صحیح
شما به درصد سوالات پاسخ درست دادید
اگر پسندیدی، لایک کن و به سازنده انرژی بده!
18 لایک
از خودت پست ساختی؟...
عالیییییییییییییییی!
از شوما ساختم🥺🌹
نه نه از روی جئون ساختی✔️
من آینه نیستم!
دورت نگردم؟
من برات نمیرم؟
🤡🌹🥺
جئون پری
بک میدم
قبلم 🥺🥺🥺🥺
اوخیی🍓