آب حافظه دارد؟

با توجه به بیانیه‌ای از FDA ، هومیوپاتی به سده‌ی ۱۷۰۰ میلادی بر می‌گردد و بر ایده‌ی «علاج به‌مثل» استوار است. این ایده می‌گوید مواد شیمیایی که باعث ایجاد نشانه‌های بیماری می شوند، وقتی در دوزهای بسیار پایین با آب مخلوط شوند، می‌توانند علائم آن بیماری را درمان کنند. به‌عبارت دیگر برای درمان تهوع، ماده‌ی شیمیایی که باعث استفراغ می‌شود، در یک غلظت بسیار رقیق به فرد داده می‌شود. هر چه این ماده رقیق‌تر باشد، اثرات مفید آن قوی‌تر خواهد بود. وب سایت انجمن هومیوپاتی بریتانیا (BHA) تأیید می‌کند که درمان‌های هومیوپاتی ممکن است برای خیلی از افراد نامعقول به‌نظر برسد، چون این داروها در اغلب اوقات تا جایی رقیق شده‌اند که ممکن است هیچ مولکولی از ماده‌ی اصلی باقی نمانده باشد.

اولین توضیح این است که یک ماده‌ی هومیوپاتی حتی اگر آنقدر رقیق شود که دقیق‌ترین تجهیزات هم نتوانند آن را در یک نمونه آب شناسایی کنند، ساختار پیوندهای هیدروژنی را در آب تغییر می‌دهد. درمانگران هومیوپاتی، این اثر مفروض را حافظه‌ی آب می‌نامند.  

پیوندهای هیدروژن، کشش‌های واقعی بین اتم‌های هیدروژن در یک مولکول آب و اتم‌های اکسیژن در همسایگان آن مولکول هستند (یک مولکول آب، ۲ اتم هیدروژن و ۱ اتم اکسیژن دارد). این پیوندها مسئول بسیاری از ویژگی‌های عجیب آب هستند، ازجمله ساختار بلورین یخ که باعث می‌شود منبسط شود و روی آب مایع شناور بماند. اما مِی نیمان، یک استاد شیمی در دانشگاه ایالتی اورگان می‌گوید که کل ایده‌ی حافظه‌ی آب منطقی به‌نظر نمی‌رسد. او می‌گوید: «من به حافظه‌ی آب اعتقادی ندارم، چون مولکول‌های آب دائما حرکت می‌کنند. آنها همواره به دور هم می‌چرخند، پیوندهای هیدروژن تشکیل می دهند، پیوندهای هیدروژن را می‌شکنند. به‌عبارت دیگر هیچ ساختاری در یک محلول آب مایع، آنقدر پایدار نیست که بتواند حافظه‌ی بلندمدتی ایجاد کند.»

نیمان می‌افزاید: «تزریق یون‌ها (ذرات الکتریکی باردار) قطعا می‌تواند الگوی پیوندها را تغییر دهد. اما هرچه یک یون واحد در محلول را بیشتر رقیق کنید، اثر آن کمتر خواهد شد. با کم شدن تعداد یون‌ها و حضور تعداد کمی از آنها در چندین لایه آب، اثر آنها بسیار نامحسوس خواهد بود.» ریچارد ساچلبن، یک شیمیدان بازنشسته و عضو هیئت کارشناسان انجمن شیمی آمریکا با این مسئله موافق است. او می‌گوید: «این ایده بر پایه‌ی علمی استوار نیست.» آزمایشاتی که ادعا می‌کنند حافظه‌ی آب یا ساختار در آب را ثابت می‌کنند، نمی‌توانند دوباره انجام شوند. نیمان و ساچلبن هردو خاطرنشان می‌کنند که حتی اگر یک ساختار در یک نمونه آب رقیق‌شده باقی بماند، آن ساختار در تماس با بدن شما خودش را نابود خواهد کرد. نیمان می‌گوید: «دهان شما پر از چیزهای مختلف است – باکتری‌ها، مایعات بدن، باقی‌مانده‌ی غذاها» تمام آن مواد به هرگونه آبی که با آن تماس پیدا کنند، حمله می‌کنند و هرگونه اثرات جزئی ساختار یونی آب را ازبین می‌برند. اگر آب حافظه داشته باشد، بدن مانند یک سیستم آشفته است که آماده‌ی پاک کردن آن حافظه می‌باشد.