حادثه اتمی فوکوشیما

نیروگاه هسته‌ای شماره یک فوکوشیما که با نام فوکوشیما دای‌ایچی نیز شناخته می‌شود (دای‌ایچی 第一 به معنای شماره یک است)، یک نیروگاه هسته‌ای از کار افتاده با وسعت ۳٫۵ کیلومتر مربع است که در محدوده دو شهر اوکوما و فوتابا در استان فوکوشیما در کشور ژاپن قرار گرفته‌ است.

این نیروگاه دارای ۶ راکتور آب جوشان است و رآکتور اول آن در ۲۶ مارس ۱۹۷۱ آغاز به تولید برق کرده‌است. این راکتورهای آب‌سبک در مجموع ۴٫۷ گیگاوات برق تولید کرده و از بزرگترین نیروگاه‌های هسته‌ای جهان محسوب می‌شده‌اند. نیروگاه شماره یک فوکوشیما نخستین نیروگاه هسته‌ای بود که به‌ طور کامل توسط شرکت نیروی برق توکیو (TEPCO) ساخته و اداره شد. در زمین‌لرزه بزرگ شرق ژاپن در ۱۱ مارس ۲۰۱۱، خسارات عظیم و غیرقابل جبرانی به این نیروگاه وارد شد. نیروگاه هسته‌ای شماره دو فوکوشیما نیز در جنوب این نیروگاه قرار دارد و توسط تپکو (شرکت نیروی برق توکیو) گردانده می‌شود.

در ۱۴ و ۴۶ دقیقه بعدازظهر روز ۱۱ مارس ۲۰۱۱ زمین‌لرزه‌ای عظیم با قدرت ۹٫۰ درجه در شرق ژاپن در ساحل اقیانوس آرام به وقوع پیوست و سونامی‌های پرقدرتی که در پی آن به نیروگاه برخورد کرد سبب از کار افتادن سامانه‌های خنک‌کننده رآکتورها و شکل‌گیری حادثه اتمی نیروگاه فوکوشیما شد. سقف رآکتور شماره یک و رآکتور شماره سه در اثر انفجاری که از تجمع احتمالی هیدروژن رخ داده است متلاشی شده و شواهدی از ذوب‌شدن سوخت هسته‌ای در رآکتورهای شماره یک، دو و سه وجود دارد. تاکنون تلاش‌های شرکت نیروی برق توکیو (TEPCO) برای پاکسازی و برچیدن این نیروگاه با شکست مواجه شده‌است. آن‌ها از ربات‌ها برای دیدن رآکتورها و جستجوی سوخت‌های هسته‌ای استفاده می‌کنند اما ربات‌ها نیز به دلیل سطح بالای تشعشعات از کار می‌افتند.

به دلیل امکان نشت اشعه، تا شعاع ۲۰ کیلومتری (۱۲ مایلی) نیروگاه از سکنه خالی شد و کارگران نیروگاه که در معرض تابش اشعه قرار داشتند، موقتاً از نیروگاه خارج شدند. در تاریخ ۱۷ مارس ژنراتوری که در واحد ۶ قرار داشت، به کار انداخته شد تا واحدهای ۵ و ۶ را که کمتر آسیب دیده بودند، خنک کند. از ۲۰ مارس شبکهٔ برق دوباره به کار افتاد ولی ماشین‌آلاتی که در اثر سیل، آتش‌سوزی و انفجار در رآکتورهای ۵ و ۶ تخریب شده بودند همچنان غیرقابل راه‌اندازی بودند. مقامات ژاپنی پس از بررسی حادثه ابتدا میزان آن را سطح ۴ در مقیاس بین‌المللی هسته‌ای (اینس) برآورد کردند اگرچه سازمان‌های دیگر بین‌المللی فکر می‌کردند که سطح واقعی بحران بالاتر از این سطح باشد. دولت ژاپن سطح بحران هسته‌ای را ابتدا تا سطح ۵ و سپس تا ۷ بالا برد و فروش مواد خوراکی که در این منطقه روییده بودند را ممنوع کرد.

بررسی‌های وزارت علوم و وزارت آموزش ژاپن نشان داد که در مناطق شمالی ژاپن، در فاصلهٔ ۵۰–۳۰ کیلومتری محوطهٔ نیروگاه، میزان سزیم رادیواکتیو تا سطح نگران‌کننده‌ای بالا رفته‌است. در این گزارش اشاره شده‌است بر اساس مقیاس جهانی سزیم-۱۳۷ و ید-۱۳۱ نشان می‌دهد که موادی که از نیروگاه فوکوشیما ۱ آزاد شده به اندازهٔ ایزوتوپ‌های آزاد شده در فاجعهٔ چرنوبیل دارای اهمیت است. مقامات توکیو توصیه کردند که تا مدتی از آب شیر برای تهیهٔ غذای نوزادان استفاده نشود. در دو سایت نیروگاه نیز آلودگی پلوتونیمی مشاهده شد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در ۲۷ مارس اعلام کرد، کارگرانی که در ۲۵ مارس برای پیشگیری در بیمارستان بستری شده بودند، به علت ایستادن در آبی که در واحد ۳ نیروگاه جمع شده بود، تا مچ پا در معرض اشعهٔ رادیواکتیو بین ۲ تا ۶ درجهٔ Sv قرار گرفته‌اند. واکنش جهانی به این حوادث نیز همچنان نگران‌کننده بود. دولت ژاپن و تپکو (TEPCO) برای آنچه عدم ارتباط درست با عموم و تلاش‌های خودساخته برای حل مشکل خوانده شد، مورد انتقاد قرار گرفتند. متخصصان اعلام کردند که حتی با استفاده از نیروی چندصد یا حتی هزاران نفری، ممکن است پاک نمودن منطقه چند سال یا چند دهه به طول بینجامد. در ۲۰ مارس، سخنگوی دولت، یوکیو امانو؛ اعلام کرد که پس از عبور از بحران، فعالیت نیروگاه هم چنان متوقف خواهد ماند.