تاریخچه سمبوسه

سنبوسه یا سمبوسه (از ریشه فارسی سنبوسگ) یک خوراکی ایرانی است که از خمیر پهن‌شده درست می‌شود به همین دلیل نوعی پای محسوب می‌شود که میانش را با سیب‌زمینی، گوشت کوبیده، پیاز و ادویه پر کرده و در روغن برشته کرده باشند.از خوراکی‌های معروف ایرانی و بیشتر در جنوب ایران نظیر بوشهر، خوزستان، هرمزگان، و… پخت‌شده و از آنجا به سایر مناطق برده شده‌است. اصل این خوراک خراسانی است. که به هند رفت است.

بخشی از متن نعمت‌نامه نصیرالدین‌شاهی: «نوعی دیگر: سنبوسهٔ غیاث‌شاهی: قیمهٔ خوب‌پخته با همچند آن پیاز، قیمه کرده، و زنجبیل خرد کرده و ربع آن و نیم تولچه سیر آس کرده همه یکجا بیامیزد و زعفران سه تولچه در گلاب آس کرده با قیمه بیامیزد و از میان شوربا بادنجان بیرون آرند و با قیمه یکجا کرده در سنبوسه پر کنند و در میان روغن برشته سازند خواه از نان تنُک خشکه باشد یا از نان میده یا از خمیر خام؛ هر سه جنس سنبوسه بپزد، لذیذ باشد.»

در این مینیاتور، غیاث‌الدین بر کار آشپزی کنیزان نظارت می‌کند. تأثیرات ایرانی در این نگاره در شکل ابرها، درختان گلدار، بته‌ها و پیش‌زمینه تصویر دیده می‌شود. عناصر هندی مختلف چون جامهٔ زنان و تزئینات و رنگ‌ها در تصویر دیده می‌شود.

روش تهیه: در طبخ سنبوسه از موادی چون گوشت چرخ‌کرده، سیب‌زمینی، گشنیز، جعفری، تره، پیاز، نان لواش، زردچوبه، فلفل سیاه، فلفل قرمز، نمک، پودر کاری و روغن استفاده می‌شود. امروزه برای پختن سنبوسه مواد تشکیل دهنده (معمولاً پیاز خردشده، گوشت، سبزیجات و نخود از قبل پخته شده) را در تکه‌ای بزرگ از نان لواش یا برگی از خمیر می‌ریزند و نان لواش یا برگ خمیر را به‌صورت سه‌گوش می‌بندند و سپس آن را در ماهی‌تابه می‌گذارند و در روغن سرخ می‌کنند.

دربارهٔ واژه: سنبوسه واژه‌ای از ریشهٔ فارسی است که شکل تغییریافتهٔ واژهٔ پارسی «سنبوسگ» است. به دلیل روش تلفظ سنبوسه به صورت «سمبوسه» بعضی از افراد در مورد نام آن اشتباه می‌کنند. بخش اول این نام همان واژه «سه» است و سنبوسه معنی شیرینی سه‌گوش را می‌دهد. این واژه با اشکالی مشابه به زبان‌های دیگری چون عربی، هندی، پنجابی، قرقیزی، قزاقی، ازبکی، سومالیایی، بلوچی انگلیسی، فرانسوی و دیگر زبان‌های جهان راه یافته‌است.

انواع سنبوسه: سنبوسه گوشت سنبوسه مرغ سنبوسه بندری سنبوسه سبزیجات سنبوسه بلوچی سنبوسه پیتزایی سنبوسه سیب زمینی سنبوسه اسفناج سنبوسه آبادان

سنبوسه در ایران به عنوان خوراکی -و نه وعده غذایی- مصرف می‌شود. سنبوسه امروزه تقریباً یک غذای جهانی است و در همه کشورها کم و بیش وجود دارد و در رستوران‌های ایرانی و لبنانی یا افغانی در کشورهای خارجی معمولاً وجود دارد. سنبوسه ابتدا در قدیم یک غذای اصلی در خراسان بوده‌است اما در خراسان سنبوسه را پس از آماده کردن و گذاشتن مواد (کوبیدهٔ نخود، پیاز، سبزیجات و گوشت خورد شده) و با تا کردن لایه‌های خمیر روی همدیگر و فشردن، آن را در آب جوش می‌انداختند و آشی درست می‌شد که به آن آش جوش پره یا آش لخشک می‌گفتند اما امروزه به‌جای پختن سنبوسه (جوش پره) در آب، آن را در روغن سرخ می‌کنند و این شیوه امروزه در بیشتر نقاط جهان رایج شده‌است. اما در جنوب خراسان هنوز هم سنبوسه آب‌پز به عنوان یک آش خوشمزه در روستاها رایج آست. همان‌طور که در تاریخ بیهقی آمده این غذا از دوران بسیار قدیم در خراسان رایج بوده‌است. بعضی از افراد از مخلوط سوسیس و پنیر پیتزا نیز برای تهیه سمبوسه استفاده میکنند.