ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی دندان (Orthodontics) یکی از شاخه‌‌ها و تخصص های دندانپزشکی است. دندانپزشکان در این تخصص، به درمان عدم هماهنگی فک و عدم جفت شدن دندان ها می‌پردازند، که اصطلاحاً­ به آن مال اکلوژن (malocclusion) نیز گفته می‌شود.

در واقع ارتودنسی دندان یکی از تخصص های دندانپزشکی است که در آن به تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری‌ها، نامنظمی ها و ناهماهنگی های دندان ها و فک ها می‌پردازند و با صاف و مرتب کردن دندان ها، باعث بهبود طرح لبخند، سلامت دهان و دندان و در نهایت زیبایی افراد می‌شود.

متخصصین ارتودنسی، برای برطرف کردن طیف وسیعی از مشکلات بیماران و مراجعه کنندگان از  ارتودنسی دندان استفاده می‌کنند. از جمله: ●از بین بردن فاصله بین دندان ها ●تراز کردن قسمت فوقانی و تیپ دندان ها ●صاف کردن مشکل کج درآمدن دندان دائمی ●بهبود گفتار یا توانایی جویدن ●بهبود سلامت لثه ها و دندان ها ●جلوگیری از ساییدگی بیش از حد و طولانی مدت یا آسیب‌دیدگی دندان‌ها ●درمان مشکلات مربوط به روی هم قرار گرفتن دندان ها ●درمان و رفع مشکلات مربوط به تراز نبودن فک بالا و پایین

تمام افرادی که دارای نامنظمی و عدم هماهنگی دندان‌ها و فک و یا اصطلاحا مال اکلوژن هستند، به درمان های ارتودنسی دندان نیاز دارند.اگر فک و دندان‌ها به درستی رشد نکنند و در موقعیت نرمال و طبیعی قرار نگیرند، شرایطی به نام مال اکلوژن را ایجاد می‌کنند. در مال اکلوژن دندان ها کج می‌شوند و موقعیت نامناسبی به دست می آورند. مال اکلوژن بیماری نیست و بر سلامت جسمی تأثیری ندارد. این وضعیت یک تغییر در موقعیت طبیعی دندان ها است. با این وجود، و هرچند که این وضعیت بیماری تلقی نمیشود، ممکن است روی ظاهر صورت و دندان ها تأثیر بگذارد و منجر به بروز احساساتی مثل خجالت زدگی، کاهش اعتماد به نفس و حتی افسردگی شود و یا روی توانایی خوردن غذا و گفتار نیز تاثیر بگذارد.

عموما افرادی که مشکلات زیر را دارند نیاز به ارتودنسی دندان دارند: ●بیرون زدگی دندان ها و یا اورجت دندان های جلویی (Protruding front teeth) ●نامرتب بودن دندان ها و به هم ریختگی یا کراودینگ (Crowding) ●وجود دندان نهفته (Impacted teeth) ●عدم تقارن دندان ها (Asymmetrical teeth) ●دیپ بایت یا جلو زدگی دندان های فک بالایی (Deep bite) ●ریورس بایت (Reverse bite) ●نیش باز یا اپن بایت (Open bite) ●آندر بایت (Underbite) ●کراس بایت (Crossbite) ●وجود فاصله بین دندان ها (Spacing)

انواع ارتودنسی دندان ارتودنسی دندان انواع مختلفی دارد که می‌تواند شامل چند تقسیم بندی مختلف شود، اما برای درک بهتر، ما در اینجا  بر اساس نوع ابزار و عملکرد آنها تقسیم بندی می کنیم. به طور کلی ارتودنسی به 2 دسته متحرک و ثابت تقسیم می‌شود.

در این نوع درمان ارتودنسی، برای یک مدت طولانی از تجهیزات خاصی به صورت ثابت، برای تراز کردن دندان ها استفاده می شود. در تمام طول مدت درمان این ابزار باید در دهان قرار داشته باشند و به هیچ عنوان خارج نشوند (مگر تحت نظر و توسط دندانپزشک) این روش معمولا برای افرادی استفاده می‌شود که وضعیت دندانی پیچیده‌ای دارند و بیمار باید ماهی یکبار  به متخصص مراجعه کند تا بر اساس روند بهبود، پلاک‌ها تنظیم و فیکس شوند. 

انواع ارتودنسی ثابت ارتودنسی با بریس (براکت و سیم) که یک شیوه مرسوم و قدیمی است خود از انواع مختلفی تشکیل شده است که بر اساس جنس و نحوه کارکرد به موارد زیر تقسیم می‌شود: ●ارتودنسی با بریس فلزی: یک از رایج ترین انواع ارتودنسی ثابت است. ●ارتودنسی سرامیکی : که در آن از بریس هایی از جنس سرامیک استفاده می‌شود. ●ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی:  در این روش، سیم و براکت در پشت دندان نصب می‌شوند و قابل دیدن نیستند،از این روش درمان برای مشکلات ساده تر استفاده می‌شود. ●ارتودنسی دیمون: در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی استفاده می‌شود که قابلیت باز و بسته شدن دارند. 

 ارتودنسی متحرک در این شیوه درمانی، از ابزار ارتودنسی استفاده میشود که لزومی ندارد برای یک مدت طولانی و تا پایان درمان آن ها را در دهان قرار داد. این ابزار معمولا در طول شبانه روز نزدیک 22 ساعت باید در دهان قرار بگیرند. در روش ارتودنسی متحرک یک قالب از دندان های فک بالا و پایین گرفته و در نهایت یک پلاک برای دندان ها آماده می‌شود که شما می‌توانید آن را هر زمان که احساس ناراحتی کردید از دهان خود خارج کنید. این نوع ارتودنسی دندان هم، انواع مختلفی دارد.

 ارتودنسی متحرک در این شیوه درمانی، از ابزار ارتودنسی استفاده میشود که لزومی ندارد برای یک مدت طولانی و تا پایان درمان آن ها را در دهان قرار داد. این ابزار معمولا در طول شبانه روز نزدیک 22 ساعت باید در دهان قرار بگیرند. در روش ارتودنسی متحرک یک قالب از دندان های فک بالا و پایین گرفته و در نهایت یک پلاک برای دندان ها آماده می‌شود که شما می‌توانید آن را هر زمان که احساس ناراحتی کردید از دهان خود خارج کنید. این نوع ارتودنسی دندان هم، انواع مختلفی دارد.

انواع ارتودنسی متحرک 4 نوع ابزار وجود دارد که در دسته  ارتودنسی متحرک قرار می گیرد: ●ارتودنسی نامرئی: الاینر شفاف به دلیل بی رنگ بودن کل پلاک، یکی از پرطرفدارترین انواع ارتودنسی متحرک است. ●ارتودنسی متحرک زد اسپرینگ: برای جلو کشیدن دندان هایی که به عقب رفته اند استفاده می‌شود. ●بریس های هاولی: برای به عقب کشیدن دندان های فک بالایی که بیش از حد جلو باشند. ●ریتینر: نگهدارنده ارتودنسی که پس از پایان درمان برای تثبیت موقعیت جدید دندان ها استفاده می شود.  

ویژگی دستگاه‌های ارتودنسی متحرک: ●هرچند که به اندازه بریس ها مقاوم نیستند و نمیتوانند به آن اندازه تاثیر گذار باشند، اما انواع متحرک دستگاه های متحرک ارتودنسی میتوانند به آرامی یک یا تعدادی دندان را حرکت داده و تراز کنند. ●معمولا عوارضی ندارند و یا حداقل عوارض را دارند. ●قابلیت خارج کردن آنها از دهان را دارند، به خصوص زمانهایی که هنگام خوردن غذا احساس درد می کنید. ●اگر به صورت صحیح از آن ها مراقبت نشود احتمال عفونت لثه وجود دارد.

۵ چیزی که حتما باید درباره ارتودنسی ثابت بدانید: 1. بعد از درمان با انواع ارتودنسی ثابت، نظم و انضباط افراد به شدت بیشتر می شود مادامی که ارتودنسی ثابت دارید، پس از هر بار مصرف نوشیدنی و مواد غذایی، مهم است که دهان و دندان خود را با آب شستشو داده و تمیز کنید. ممکن است در طول روز نیاز به انجام این کار تا سه بار وجود داشته باشد. اما به دلیل اینکه مسواک زدن ممکن است با وسایل ثابت دشوار باشد، افراد باید زمان بیشتری را برای این عمل اختصاص دهند.

۵ چیزی که حتما باید درباره ارتودنسی ثابت بدانید: 1. بعد از درمان با انواع ارتودنسی ثابت، نظم و انضباط افراد به شدت بیشتر می شود مادامی که ارتودنسی ثابت دارید، پس از هر بار مصرف نوشیدنی و مواد غذایی، مهم است که دهان و دندان خود را با آب شستشو داده و تمیز کنید. ممکن است در طول روز نیاز به انجام این کار تا سه بار وجود داشته باشد. اما به دلیل اینکه مسواک زدن ممکن است با وسایل ثابت دشوار باشد، افراد باید زمان بیشتری را برای این عمل اختصاص دهند. همچنین، زمانی که درمان ارتودنسی برای شما صورت می‌گیرد و مدت زمان آن می‌تواند بین 6 تا 18 ماه متغیر باشد، شما می‌توانید یک عادت خوب برای بهبود سلامت دهان و دندان خود ایجاد کنید.

2. دستگاه های ثابت بیشترین جذابیت را برای کودکان و نوجوانان دارند. کودکان بیشتر از هر قشر دیگری از دستگاه های ثابت ارتودنسی استقبال می کنند. این امر مخصوصا زمانی که آن ها بتوانند از انواع کش های رنگی ارتودنسی موسوم به ارتودنسی رنگی استفاده کننده صادق تر خواهد بود.

3. برای هر نوع مشکل ارتودنسی همه دندان ها باید ارتودنسی شوند. نکته جالب درباره ارتودنسی ثابت این است که چه شما یک دندان کج داشته باشید و چه همه دندان ها کج باشند شما باید تمام فک را ارتودنسی کنید. یعنی باید به هر دو فک دستگاه ارتودنسی متصل شود.

4. ارتودنسی دیمون بهترین روش ارتودنسی ثابت است ارتودنسی دیمون بهترین روش برای صافت کردن دندان ها است. با این روش دندان ها در کمترین زمان ممکن، با کمترین درد و در کوتاه ترین زمان ممکن صاف و منظم می شوند.

5. در این شرایط نمی توانید با بریس های ثابت درمان شوید: چنانچه قبل از انجام ارتودنسی با مشکلات زیر مواجه باشید یا هر کدام از موارد زیر شامل حال شما شود نمی توانید درمان ارتودنسی انجام دهید: ●بیماری لثه ●پوسیدگی شدید دندان ●پوکی استخوان ●زخم و ضایعات مختلف داخل دهان مخصوصا اگر عفونی باشند ●تحلیل لثه و …

سوال رایج:آیا براى انجام عمل ارتودنسى باید دندانی بکشم؟ کشیدن دندان یکی از اقدامات متداول در درمان ارتودنسی دندان‌ها است. گاهی اوقات لازم است که برای مرتب کردن دندان‌ها و بهبود عملکرد آنها چند دندان کشیده شود. نامرتبی و بی نظمی دندان و سن بیمار عامل‌های مهمی برای تصمیم‌گیری درباره لزوم کشیدن دندان در ارتودنسی است. کشیدن دندان برای ارتودنسی به طور پیاپی زمانی انجام می‌شود که هم دندان‌های شیری و هم دائمی در دهان وجود داشته باشد و کشیدن دندان برای ایجاد فضا ضروری باشد. کشیدن یا نکشیدن دندان یکی از مسائل بحث‌برانگیز در درمان ارتودنسی است. برخی متخصصین ارتودنسی معتقدند که نباید برای ارتودنسی دندان کشیده شود، حال آن که شماری کشیدن دندان را قویاً توصیه می‌کنند. متخصص ارتودنسی صورت، دندان‌ها و وضعیت رشد بیمار را به دقت ارزیابی می‌کند و سپس تصمیم به کشیدن دندان می‌گیرد.