چرا زمین گرد است؟

در ۵۰ سال اخیر انسان ها به آن سطح از فن آوری رسیدند که می توانند تصویر زمین را از فضا ببینند، تصاویری که کاملا ثابت می کند که زمین گرد است. یکی از بهترین روش هایی که ثابت می کرد زمین گرد است روشیه که توسط یونانیان باستان به کار می رفت. روش آن ها مقایسه سایه چوب در مکان های مختلف بود به این ترتیب که وقتی خورشید دقیقا در بالای یک مکانی وجود دارد اثری از هیچ سایه ای برای چوب نیست اما در همان زمان و در همان راستا در شهری در فاصله ۸۰۰ کیلومتری شمال چوب سایه دارد. در واقع اگر زمین صاف بود هر دوی این چوب ها باید سایه ای شبیه هم داشتند چون هر دوی آن ها در زاویه یکسان نسبت به خورشید قرار دارند. یونانی های باستان فهمیدند که دلیل تفاوت سایه ها در این است که زمین منحنی شکل است و در نتیجه زاویه های مختلفی دارد. آن ها از تفاوت این زاویه ها برای اندازه گیری وضعیت زمین استفاده کردند.

صدها سال پیش مردم فکر می کردند زمین صاف است و خورشید به دور آن می گردد. با پیشرفت تدریجی علم ما الان می دانیم که زمین گرد است اما چرا؟ و آیا واقعا گرد گرد است؟ اجازه بدهید تا ببینیم علم در این مورد چه نظری دارد. دو ویژگی زمین که شکل آن را تعیین می کند جرم و جاذبه هستند که تاثیر متقابلی روی هم دارند. جرم جرم را جذب می کند در نتیجه نیرویی به اسم جاذبه به وجود می آید. اجرام کوچک تری مثل ماشین و یا خانه نیروی جاذبه خیلی کمتری دارند که در مقایسه با نیروی جاذبه زمین اصلا به چشم نمی آید. دانشمندان می گویند حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش منظومه شمسی ابری از غبار و گاز بود. وقتی نیروی جاذبه این غبار و ذرات هوا را به هم نزدیک کرد اجرامی مثل خورشید، سیاره ها، ماه ها و دیگر اجرام فضایی شکل گرفتند. هسته صخره ای زمین اولین بخش سیاره زمین بود که شکل گرفت؛ اجسامی که سنگین تر بودند به سمت مرکز رفتند و با هم ترکیب شدند و اجرام سبک تر هم پوسته زمین را شکل دادند

اگر زمین شکلی شبیه مکعب داشت گوشه های آن نسبت به بقیه جاهای این مکعب از مرکز فاصله بیشتری داشتند. از آنجایی که جاذبه بر روی همه قست ها به طور مساوی عمل می کند قسمت های گوشه این مکعب باید کشیده شوند تا به مرکز نزدیک شوند. برای همین به شکلی می رسیم که در آن همه نقطه های روی سطح فاصله یکسانی تا مرکز دارند؛ تنها شکلی که این تعریف در آن می گنجد کره است پس می توانیم دلیل گرد بودن زمین را نیروی جاذبه بدانیم. اگر تا به حال تصاویر سیارک هایی که در فضا هستند را دیده باشید ممکن است توجه کرده باشید که بعضی از آن ها شکل های نامنتظم دارند. این موضوع به این دلیل است که آن ها در این حد بزرگ نیستند که خودشان را شبیه کره کنند. اگر آن ها بزرگ تر شوند و جرم بیشتری پیدا کنند می توانند در نهایت خودشان را شبیه کره کنند.

اگر تا به حال تصویر زمین را از فضا دیده باشید زمین کاملا شبیه توپی گرد است به طوری که فضانوردان به آن مرمر آبی می گویند. اما اگر نظر یک دانشمند را بخواهید می گوید زمین کاملا هم گرد نیست و شکل واقعی آن بیشتر شبیه بیضی است. چرخش ثابت زمین نیروهای گریز از مرکزی را به وجود آورده که زمین را در استوا نسبت به قطب ها عریض تر کرده است. اما چقدر عریض تر؟ حدود ۲۱ کیلومتر. بیشتر چیزهایی که در فضا وجود دارند کاملا گرد نیستند در واقع سطح برخی از آن ها خیلی مواج است. دلیل این اتفاق روشی است که این سیاره ها درست شده اند، سیاره ها از سنگ، یخ و گاز ساخته شدند. قبل از اینکه سیاره درست شود بخش های سنگی و یخی آن توده های کوچکی بودند که حتی از دانه های شن و ماسه هم کوچک تر به نظر می آمدند و به دور خورشید می گشتند. در طول میلیون ها سال بخش های کوچک سنگی و یخی به سمت همدیگر کشیده شدند، به هم چسبیدند و شکل گرفتند تا اینکه در نهایت این بخش های کوچک که اندازه شن و ماسه بودند به اندازه کوه ها درآمدند.

شکل زمین همیشه ثابت نیست و دائما در حال تغییر است. بعضی اوقات این تغییرات، منظم است مثل جزرو مدهای روزانه که بر روی اقیانوس ها و پوسته زمین تاثیر می گذراند. تعدادی دیگر از تغییرات، نا منظم و بینهایت آهسته هستند مثل حرکات صفحات تکتونیکی زمین. گاهی اوقات بلاهای طبیعی مثل زلزله، فوران آتشفشان و یا برخورد شهاب سنگ تغییرات ناگهانی بر روی زمین ایجاد می کنند. رشته ای در علوم هست که فقط مخصوص اندازه گیری و بررسی سایز و شکل زمین است و آن ها همیشه در حال بررسی اندازه شکل ظاهری زمین هستند. ایده کلی شب و روز فقط زمانی وجود دارند که زمین گرد باشد چون اگر زمین صاف بود آنوقت باید همه اهالی زمین خورشید را در یک زمان در آسمان می دیدند.