قلعه ی رودخان

قلعه ی رودخان از ساخته های دوران ساسانیان است

دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه‌ای است متعلق به دوره امپراتوری ساسانی که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای رودخان ساخته شده و ۲٫۶ هکتار مساحت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد.[۱] دژ رودخان در ۳۰ کیلومتری شهر فومن است.مردم روستای قلعه رودخان به زبان تالشی تکلم میکنند .

ین قلعه بدون شک یکی از بزرگ‌ترین و شکست ناپذیرترین قلعه‌های تاریخ ایران باستان بوده است اما متاسفانه فقط ۱۰ درصد بنا مرمت شده و باقی با بی‌کفایتی مسئولین با توجه به درامد سالانه ۵۰۰ هزار دلاری تجدید بنا نشده است.

اکثر کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عرب‌ها به ایران دانسته‌اند.[۳] در دورهٔ سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان الموت بوده‌است.

قلعه رودخان از دو بخش ارگ[۵] و قورخانه[۶] تشکیل شده‌است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.

خش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب‌انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه‌نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. ۴۰ برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده‌است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند. لازم است ذکر شود که در طول تاریخ قلعه، هیچ‌گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.

ام گیلکی این قلعه، "رۊخان ٚ قلعه" می‌باشد و در زبان تالشی هم به قلعه روخون معروف است. نام قلعه رودخان، مترادف فارسی نام گیلکی قلعه است. چون این قلعهٔ تاریخی در کنار رودخانه، بنا شده‌است؛ آن را قلعه رودخانه‌ای نامیده‌اند

قلعه رودخان از نظر زمین‌شناسی در منطقه‌ای بنا شده که در تقسیم‌بندی زمین‌شناسی به مجموعه گشت شهرت دارد و طبق بررسی‌های اشتوکلین شامل دو فاز دگرگونی است. اولی مربوط به پرکامبرین-پالئوزوئیک با شدت دگرگونی بالا است و دیگری به زمان مزوزوئیک و با شدت دگرگونی پایین مطلق است.

ا توجه به گزارش‌های زمین‌شناسی، احتمال وجود ذخایر آهن در این منطقه بالا است. شواهدی برای فعالیت معدن کاری باستانی در این منطقه گزارش شده‌است. از جملهٔ آن‌ها پس‌مانده‌های ذوب در این منطقه‌است.